ब्रह्म जाणल्यावर जन्म-मृत्यू नाही
तप, इंद्रिय-निग्रह आणि निष्काम कर्म हे आत्मशुद्धीचे उपाय आहेत. समस्त वेद-शास्त्र या ज्ञानाचा स्त्रोत आहेत आणि सत्य हा त्याचा स्थायीभाव आहे. हे जाणून जो ब्रह्मलीन होतो तो जन्म-मृत्युच्या फेर्‍यातून सुटतो.
~ केनोपनिषद
योग-अध्यात्मामार्गावर प्रथम कर्तव्य कोणते असेल तर ते शुद्धीकरण. शुद्धीकरण शारीरिक पातळीवर तर आवश्यक आहेच पण त्याही पेक्षा मानसिक स्तरावर ते अधिक आवश्यक आहे. या शुद्धीकरणाशिवाय खरी आध्यात्मिक प्रगति केवळ अशक्य आहे. मानसिक शुद्धीकरणाचे मार्ग कोणते? केनोपनिषद तीन मार्ग सांगते - तप, इंद्रिय-निग्रह आणि निष्काम कर्म. तप हे प्रामुख्याने शारीरिक अंग आहे ज्यामध्ये उपास, कठोर दिनचर्या, हठयोगाच्या शुद्धीक्रिया अशा उपायांचा यांचा समावेश होतो. इंद्रिय-निग्रह हा प्रामुख्याने मानसिक मार्ग आहे. पंचेंद्रियांवर ताबा मिळवणे अर्थातच अतिशय कठीण आहे. ती अनेक वर्षांची साधना आहे. निष्काम कर्म शारीरिक आणि मानसिक अशा दोन्ही स्तरांवर परिणाम करणारा मार्ग आहे. आता प्रश्न असा की कशावरून वरील तीन मार्ग शुद्धी घडवतात? तर समस्त वेद-शास्त्र तसे सांगतात. येथे एक लक्षात घेतले पाहिजे की वेद आणि शास्त्रग्रंथांचे रचनाकार स्वतः साक्षात्कारी होते त्यामुळे त्यांनी सांगितलेले ज्ञान निव्वळ पोकळ नसून स्वानुभवावर आधारलेले आहे. त्यामुळेच ते त्रिवार सत्य आहे. अनेकांनी त्याचा अनुभव घेतलेला आहे. हा सगळा आत्मशुद्धीचा खटाटोप कशासाठी? तर ब्रह्म जाणून घेण्यासाठी. ब्रह्म जाणून घेलले की मग जन्म-मृत्यूची बाधा होत नाही असे केनोपनिषदाचे सांगणे आहे.
हा लेख कॉपीराईट कायद्यांतर्गत सुरक्षित आहे. कृपया कोणत्याही प्रकारे पुनर्मुद्रित करू नये.
प्रिय वाचकांनो,
गेली अनेक वर्षे आम्ही आमच्या वेब साईटच्या माध्यमातून योग-अध्यात्म विषयक लेखन प्रसिद्ध करत आहोत.
आम्ही कोणालाही आमचे लेखन अन्यत्र पुनर्मुद्रित करण्याची किंवा वापरण्याची परवानगी दिलेली नाही.
तरीही काही लोकांनी आमचे लेखन अन्यत्र (उदा. फेसबुक पेज, व्हॉटस अॅप, ब्लॉग वगैरे) प्रकाशित केल्याचे आमच्या निदर्शनास आले आहे.
मूळ लेखकाचे नाव आणि या वेब साईटचा दुवा देण्याचे सौजन्यही त्यांनी दाखविलेले नाही.
काहींनी तर आमचे लेखन आपल्या स्वतःच्या नावे प्रसिद्ध केले आहे.
या लोकांनी केलेले हे साहित्य चौर्य अर्थातच निंदनीय आणि खेदजनक आहे.
योग्य वेळ येताच भारतीय कायदा आपले कार्य करेलच परंतु आम्ही आमच्या सुजाण वाचकांना हे सूचित करू इच्छितो की त्यांनी अशा साहित्य चोरांपासून सावध रहावे. अशा लोकांशी आमचा कोणत्याही प्रकारचा संबंध नाही. ही वेब साईट हे आमचे लेखन प्रसिद्ध होण्याचे एकमेव अधिकृत स्थान आहे.
आम्ही अन्य कोणालाही आमचे लेखन प्रसिद्ध करण्याची किंवा वापरण्याची परवानगी दिलेली नाही.
धन्यवाद.
~ वेब टीम
आपल्याला हा लेख आवडला असल्यास या लेखाची लिंक (URL) आपल्या मित्र परीवारा सोबत शेअर करण्यासाठी कृपया खालील सुविधेचा वापर करावा.